Vin vào cớ chủ nghĩa Mác - Lênin ra đời từ những tiền đề kinh tế - xã hội của thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX ở châu Âu và sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội theo mô hình Xô Viết ở Liên Xô và Đông Âu cũng như sự điều chỉnh, thích nghi của các nước tư bản phát triển nhờ tận dụng thành quả của cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện đại, nhất là thành tựu của cuộc mạng công nghiệp lần thứ tư, một số học giả trong và ngoài nước đã vội cho rằng lý luận về chủ nghĩa xã hội là sai lầm, chủ nghĩa Mác - Lênin đã lạc hậu, lỗi thời; Việt Nam muốn phát triển cần phải “thay máu cho hệ tư tưởng”, cần phải có một lý luận khác phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam, v.v..
Chúng ta không hề ngạc nhiên trước những luận điệu xuyên tạc ấy bởi “điệp khúc này” đã tua đi tua lại nhiều lần kể từ ngày học thuyết Mác còn là “một bóng ma ám ảnh châu Âu” cho đến khi trở thành hệ tư tưởng thống trị phong trào công nhân quốc tế từ những năm 70 của thế kỷ XIX; là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động của các Đảng Cộng sản và công nhân trong sự nghiệp đấu tranh chống các thế lực thù địch, giành thắng lợi và hệ thống chủ nghĩa xã hội thế giới ra đời, phát triển trong suốt thế kỷ XX đến hiện nay. Sự thật hiển nhiên không thể chối cãi: Chủ nghĩa Mác - Lênin là một học thuyết khoa học, cách mạng và nhân văn. Đây là điểm khác biệt căn bản mà các học thuyết của các bậc tiền bối và cùng thời với C.Mác không thể có được bởi có học thuyết dựa trên thế giới quan duy vật nhưng phương pháp tư duy lại siêu hình; có học thuyết có phương pháp tư duy biện chứng nhưng quan điểm lại duy tâm, tôn giáo hoặc rơi vào chủ nghĩa xã hội không tưởng dù có một số quan điểm tiến bộ, nhân văn. Vượt lên trên mọi thiên kiến và các rào cản, các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác - Lênin đã phát hiện ra quy luật chung nhất của sự vận động, phát triển của tự nhiên, xã hội và tư duy; trong đó chỉ rõ quy luật phát triển của lịch sử, xã hội là do những mâu thuẫn nội tại giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất dẫn đến những mâu thuẫn của xã hội biểu hiện ở đấu tranh giai cấp và cách mạng xã hội. Với quan điểm duy vật biện chứng, các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác - Lênin đã chấm dứt sự lũng đoạn của chủ nghĩa duy tâm, tôn giáo, chủ nghĩa duy vật siêu hình trong giải thích các hiện tượng xã hội và lịch sử, tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người.
Bản chất khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin không những được thể hiện ở giá trị lớn lao của phép biện chứng duy vật và chủ nghĩa nhân đạo trong hai phát kiến vĩ đại của C.Mác: Quan niệm duy vật về lịch sử và học thuyết giá trị thặng dư, mà còn thể hiện trong quá trình hình thành, phát triển học thuyết ấy với tư cách là sản phẩm phát triển chín muồi của các điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan, ở việc C.Mác phát hiện ra vai trò, sứ mệnh lịch sử toàn thế giới của giai cấp công nhân, là người đào huyệt chôn chủ nghĩa tư bản và xây dựng chế độ xã hội mới - xã hội xã hội chủ nghĩa. Điều này là khách quan bởi lịch sử xã hội loài người là một quá trình lịch sử - tự nhiên, cái mới sẽ thay thế cái cũ, tiến bộ sẽ thay thế thoái bộ; chủ nghĩa xã hội sẽ thay thế chủ nghĩa tư bản như chủ nghĩa tư bản đã từng thay thế chủ nghĩa phong kiến. Không ai có thể đảo ngược quy luật. Phải chăng những người xuyên tạc, muốn hạ bệ chủ nghĩa Mác - Lênin, đã run sợ trước bản chất khoa học, cách mạng và sức sống mãnh liệt của chủ nghĩa Mác - Lênin?
Lý luận và thực tiễn cách mạng thế giới đã khẳng định sức sống trường tồn của chủ nghĩa Mác - Lênin với tư cách là công cụ nhận thức vĩ đại để nhận thức và cải tạo thế giới. Điều này thể hiện ở chỗ:
- Chủ nghĩa Mác - Lênin là học thuyết duy nhất từ trước đến nay chỉ ra mục tiêu, con đường, lực lượng, chiến lược, sách lược và phương pháp đấu tranh giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người; xóa bỏ mọi áp bức, bóc lột, bất công; đem lại cuộc sống hoà bình, độc lập, tự do, ấm no, hạnh phúc cho người dân.
- Chủ nghĩa Mác - Lênin đã tìm ra các quy luật vận động, phát triển của lịch sử xã hội loài người, bóc trần những “bí mật” của các hình thái kinh tế - xã hội, chỉ ra động lực và chủ thể phát triển của lịch sử chính là con người và sản xuất vật chất - cơ sở quyết định sự tồn tại, phát triển của xã hội. Dù ai có xuyên tạc hoặc cố tình bôi đen chủ nghĩa Mác - Lênin thì sự thật ấy vĩnh viễn không thể thay đổi. Đây là cơ sở khoa học để luận giải sự diệt vong tất yếu của chủ nghĩa tư bản và sự tất thắng của chủ nghĩa cộng sản.
- Chủ nghĩa Mác - Lênin là sự thống nhất biện chứng giữa học thuyết duy vật với phương pháp biện chứng, giữa lý luận và thực tiễn, giữa tính đảng và tính khoa học, làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin luôn là một học thuyết mở, sống động, có khả năng tự đổi mới, tự phát triển trong dòng tư duy, trí tuệ của nhân loại, luôn thu nạp những thành tựu, tinh hoa trí tuệ mới nhất, tiến bộ nhất của nhân loại để không ngừng phát triển. Chủ nghĩa Mác - Lênin không phải là học thuyết giáo điều, kinh viện bởi linh hồn sống động của nó là phép biện chứng duy vật không bao giờ chấp nhận, thỏa hiệp với quan điểm duy tâm, tôn giáo, phương pháp tư duy siêu hình.
Năm tháng đã đi qua, một số luận điểm của C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I.Lênin có thể không còn phù hợp với thực tiễn ngày nay; đó cũng là lẽ đương nhiên, nhưng tinh hoa của phép biện chứng duy vật, quan niệm duy vật về lịch sử, học thuyết giá trị thăng dư và chủ nghĩa nhân văn với khát vọng giải phóng con người cùng với hệ thống tư tưởng cốt lõi của nó là những giá trị vĩnh hằng, sống mãi. Chính giá trị bền vững này mà chủ nghĩa Mác - Lênin trở thành nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hoạt động của các Đảng Cộng sản và phong trào công nhân quốc tế, trong đó có Đảng Cộng sản Việt Nam, nhờ có nó mà đứng trước những biến động của thời cuộc, Đảng ta vẫn tự tin khẳng định: Lịch sử loài người đang trải qua những khúc quanh co, phức tạp, song loài người tất yếu sẽ đi lên chủ nghĩa cộng sản.
Các học thuyết, trào lưu tư tưởng hiện nay đã, đang và có thể sẽ đưa ra những quan điểm, học thuyết mới với nhiều cách tiếp cận, kiến giải khác nhau về thế giới, song cho đến nay, chưa có một học thuyết nào có đủ sức, tâm, tầm, tuệ để có thể thay thế học thuyết khoa học, cách mạng và nhân văn của chủ nghĩa Mác - Lênin, dù điểm này, điểm khác ở một số học thuyết ấy có giá trị nhất định.
Qua các biến cố thăng trầm của lịch sử, chế độ xã hội chủ nghĩa theo mô hình Xô Viết ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ; song chính nó đã và đang chứng minh tính đúng đắn, khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, rằng trong thời đại ngày nay, bất cứ một Đảng Cộng sản nào, cá nhân lãnh tụ của Đảng Cộng sản nào, nếu vi phạm những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, chà đạp thô bạo lên giá trị khoa học, cách mạng của học thuyết Mác - Lênin, thì Đảng Cộng sản ấy, cá nhân lãnh tụ của Đảng Cộng sản ấy phải trả giá đắt. Những phát minh của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại đã chứng minh “C.Mác đúng”; loài người không thể có tương lai, nhân loại không thể phát triển nếu không có chủ nghĩa Mác - Lênin soi sáng, dẫn đường. Thực tiễn công cuộc đổi mới ở Việt Nam và một số nước chủ nghĩa xã hội trong thế kỷ XXI là minh chứng khẳng định chân lý ấy.
Sự thật khẳng định rằng, chủ nghĩa Mác - Lênin không lỗi thời, chỉ có những người vận dụng nó lỗi thời hoặc mắc những sai lầm, khuyết điểm trong quá trình xây dựng đất nước. Đó cũng là điều khó tránh khỏi vì xây dựng chủ nghĩa xã hội là công việc vô cùng khó khăn, phức tạp, đòi hỏi thời gian, trí tuệ, kinh nghiệm, công sức và tiền của. Với đường lối đổi mới sáng tạo, hơn 30 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã đạt những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử; chúng ta có cơ ngơi và tiền đồ xán lạn như ngày hôm nay. Thực tiễn sinh động ấy đã bác bỏ quan điểm quy kết chủ nghĩa Mác - Lênin đã lỗi thời và nó cũng mách bảo rằng, ai đó đừng vì chút lợi trước mắt mà cố tình quay lưng lại với lịch sử dân tộc, đừng a dua, hùa theo bọn người xấu để chống lại chế độ, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nhân dân Việt Nam. Hãy dừng việc quy kết, đỗ lỗi cho chủ nghĩa Mác - Lênin đã lỗi thời, lạc hậu.
Để kết thúc bài viết này, chúng tôi xin dẫn lại lời khẳng định của Giắccơ Đêriđa, một học giả tư sản, một triết gia hiện đại phương Tây có uy tín từng tuyên bố: Chủ nghĩa Mác không lỗi thời, loài người cần phải trở về với C.Mác, phải tìm thấy chân lý từ học thuyết của C.Mác; học giả này quả quyết: Loài người “không có tương lai nếu không có C.Mác, nếu không có các di sản của Mác”[1]. Điđiê Êribông - nhà chính luận Pháp khẳng định: Sức sống mãnh liệt của học thuyết Mác là bất diệt, vai trò dẫn đường thời đại mới chính là chủ nghĩa Mác[2], không có C.Mác, chúng ta không thể có tương lai. Theo kết quả một cuộc thăm dò dư luận do Đài BBC tiến hành trên Internet công bố ngày 1 tháng 10 năm 2000 thì C.Mác đã được bình chọn là nhà tư tưởng vĩ đại của thiên niên kỷ.
Đối với nước ta, những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử mà Đảng và nhân dân ta giành được trong gần 9 thập kỷ qua đã khẳng định thắng lợi của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Điều đó khẳng định tính đúng đắn của chân lý: Ngày nay, học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chỉ có chủ nghĩa Mác - Lênin là chắc chắn nhất, sâu sắc nhất và chân chính nhất, là “cẩm nang thần kỳ” cần thiết để dân tộc ta đi đến thắng lợi cuối cùng: xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa./.
[1] Giắccơ Đêriđa, Những bóng ma của Mác, Nxb Chinh trị quốc gia và Tổng cục II - Bộ Quốc phòng xuất bản, Hà Nội, 1994, tr.16.
[2] Báo Người quan sát, số ra ngày 17/10/1993.
Thiếu tướng, PGS.TS Nguyễn Bá Dương