Chiến lược “diễn biến hòa bình” là chiến lược tổng hợp của chủ nghĩa đế quốc (CNĐQ) và các thế lực thù địch dùng biện pháp “phi vũ trang” là chủ yếu để chống phá, tiến tới lật đổ chế độ chính trị ở các nước xã hội chủ nghĩa (XHCN). Thực ra, các biện pháp “diễn biến hòa bình” bằng chiến tranh tâm lý, chiến tranh gián điệp, bóp nghẹt về kinh tế... làm suy yếu, tan rã đối phương nhằm mục tiêu “không đánh mà thắng”, đã được các nhà chính trị, quân sự nhiều nước thực hiện từ lâu. Nhưng đó thường là những biện pháp hỗ trợ, bổ sung cho các hành động tiến công quân sự.
Vào giữa thế kỷ 20, CNĐQ phải thừa nhận đòn tiến công quân sự không thể tiêu diệt được các nước XHCN; trên thế giới xu thế hòa hoãn phát triển, quan hệ quốc tế ngày càng mở rộng; chủ nghĩa tư bản (CNTB) có bước điều chỉnh, thích nghi, giành nhiều thành tựu về kinh tế, khoa học-công nghệ, đạt được sự ổn định và có mặt phát triển. CNĐQ nhận thấy có thể thực hiện một cuộc tấn công “hòa bình” ngay trong lòng chủ nghĩa xã hội (CNXH) để làm sụp đổ các nước XHCN, phương thức mới này được gọi là “diễn biến hòa bình” hay “chuyển hóa hòa bình”.
Cho đến những năm 80 của thế kỷ 20, CNĐQ mới nâng “diễn biến hòa bình” từ biện pháp hỗ trợ, bổ sung cho hành động quân sự thành chiến lược toàn diện và dùng chiến lược này làm mũi tiến công chủ yếu chống CNXH. Mục tiêu cơ bản, xuyên suốt của chiến lược “diễn biến hòa bình” mà CNĐQ và các thế lực thù địch tiến hành là nhằm thủ tiêu CNXH hiện thực, xóa bỏ các nước XHCN trên thế giới.
Thủ đoạn để thực hiện mục tiêu trên rất đa dạng, vừa trắng trợn, vừa tinh vi, vừa công khai, vừa lén lút. CNĐQ và các thế lực thù địch thường dùng các thủ đoạn như xuyên tạc lịch sử, bôi nhọ Đảng Cộng sản, bôi nhọ CNXH, tuyên truyền tư tưởng tư sản và tô hồng, ca tụng xã hội tư sản hiện đại; bao vây, cô lập về kinh tế; đồng thời, sử dụng viện trợ để gây sức ép, thao túng, làm chuyển hóa nền kinh tế XHCN theo con đường TBCN; dùng các chiêu bài tự do, dân chủ, nhân quyền, các vấn đề dân tộc, tôn giáo để kích động, gây mâu thuẫn nội bộ, lôi kéo, mua chuộc các phần tử thoái hóa, biến chất, bất mãn, bất đồng quan điểm để chống phá CNXH, xây dựng và cài cắm lực lượng chống CNXH từ trong lòng các nước XHCN...
Những thủ đoạn trên của CNĐQ và các thế lực thù địch tác động toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại; phối hợp tác động cả bên ngoài và bên trong, cả tổ chức và con người, với tất cả các tầng lớp, thành phần xã hội trong các nước XHCN để gây nên “tự diễn biến” từ từ, thầm lặng, làm mục ruỗng chế độ XHCN từ bên trong, dẫn tới “tự chuyển hóa”, làm sụp đổ chế độ XHCN.
Chiến lược “diễn biến hòa bình” là một chiến lược của CNĐQ và các thế lực thù địch dựa trên sức mạnh tổng hợp, lấy sức mạnh quân sự làm công cụ răn đe, thông qua các biện pháp “phi vũ trang” tác động vào kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại để lật đổ các nước XHCN mà không cần chiến tranh. Chiến lược “diễn biến hòa bình” là một nhân tố hết sức quan trọng làm cho Liên Xô và các nước XHCN ở Đông Âu sụp đổ. Hiện nay, CNĐQ và các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình” chống phá các nước XHCN...                                                                                       
THÀNH NAM